De big four edelstenen

wat_is_een_edelsteen_d88c4231-e9fb-4e2d-8e19-9ead2177d009.png

Waarschijnlijk ben jij al bekend met de Big five, maar ken jij ook de big four?

De "Big four" edelstenen, ook wel de precious gemstones genoemd, bestaat uit de edelstenen: diamant, saffier, robijn en smaragd. Deze edelstenen werden als meest waardevol en meest gewilde edelstenen gezien. In deze blog gaan we wat dieper in op deze edelstenen, met uitzondering van de diamant. De diamant wordt bekroond met een eigen blogpost.

Saffier

Saffier steelt al millennia lang de aandacht. Saffier valt naast robijn onder de korundfamilie, wat de steen de twee na hardste edelsteen maakt na diamant. Het mineraal bevat geen edelsteensplitsingen en daarnaast ook krasbestendig. Dit maakt het ideaal voor het sieraden. De saffier, “steen van blauwe kleur”,  heeft haar naam te danken aan de ouden, maar wist je dat niet alle saffieren blauw zijn. Onder de korundfamilie vallen alle stenen die niet rood zijn onder de saffier. De rode stenen vallen onder robijn. 

saffier_a4ec0872-7c2a-4a27-b002-e6f3426682db.png

Herkomst
Saffieren komen over de hele wereld overvloedig voor, behalve de saffieren van edelsteenkwaliteit. De belangrijkste saffier bronnen zijn te vinden in Sri Lanka, Kasjmir (India), Australië, Myanmar, Thaliand en Monatana (Verenigde Staten). 

Samenstelling

Saffieren krijgen hun adembenemende kleuren van sporenelementen onder andere door ijzer, titanium, chroom en andere elementen. Verschillende elementen zorgen voor verschillende kleuren saffieren. De blauwkleurige saffieren worden over het algemeen aangeduid als saffier. De andere kleuren zoals geel worden geel saffier genoemd, roze als roze saffier enzovoort. Alle saffier kleuren bij elkaar staan bekend als de “fancy saffieren”.

Waarde factoren

De kleur van een (blauwe) saffier is de belangrijkste factor waarop de waarde van de edelsteen wordt geschat. Hierbij wordt er gekeken naar de kleurtoon en verzadiging. Hoe puurder het blauw, hoe beter. Sommige saffieren kunnen namelijk een grijze ondertoon hebben. De verzadiging is belangrijk, omdat topsaffieren een sterke levendige verzadiging. Toon is daarnaast ook een belangrijke factor. Donkere saffieren zijn relatief in overvloed en bereiken daardoor nooit een zeer hoge waarden.

Kasjmir Saffier

De meest gewilde saffieren komen uit Kasjmir, Noord-India. Deze waren hoog in de Himalaya te vinden. Echter zijn de bronnen nu uitgeput. Dit maakt de edelsteen uit dit gebied nog zeldzamer. Naast de prachtige kleur blauw onderscheidt deze saffier zich ook door de zijden insluitsels. Hierdoor wordt het licht verstrooid en geeft het de steen een zachte, fluweelachtige uitstraling. 

Robijn

De tweede edelsteen in de korundfamilie is de machtige rubinus lapis, de rode steen. Beter bekend als de robijn. Deze steen stond bij de Indiërs ook wel bekend als “ratnaraj”, de koning van de edelstenen. De naam robijn stamt af van het Latijnse woord ruber, dat voor de kleur “rood” staat. De steen was in verschillende culturen geliefd. Weinig andere edelstenen hebben zoveel mythe, overlevering en romantiek om zich heen als robijnen. Vele culturen associeerde robijnen symbolisch met rijkdom en macht.

robijn_steen_5_6174d14e-8ef7-42bc-bfdb-f85bfe47fc4e.png

Herkomst

Robijnen worden op verschillende plekken gevonden. De mooiste robijnen komen toch wel uit de heuvelachtige omgeving van Mogok, myanmar (voormalig Birma). Dit land wordt gezien als ’s werelds beste bron voor robijnen, wegens de klassieke rode kleur en doorzichtigheid van de steen. De koning van voormalig Birma werd vroeger ook “de heer der Robijnen” genoemd. Naast Myanmar worden robijnen ook gevonden in Thailand, Pakistan, Vietnam, Cambodja, Sri Lanka, Tanzania, Madagaskar, Kenia en Mozambique.

Samenstelling

De gehalte van chroom en ijzer dat zich in een robijn bevind, bepaalt het kleurbereik. De edelsteen kan variëren van rozerood, paarsachtig, oranjeachtig en bruinachtig rood. Het gehalte van de sporenelementen chroom en ijzer varieert per locatie waar de robijn wordt gevormd. Daarom worden er soms termen als “Birmaans” en “Thais” gebruikt om de kleur van de steen te beschrijven voor robijnen uit bepaalde locaties. Zo hebben de stenen uit Myanmar een paarsrode ondertoon en de Thaise robijnen hebben een meer roodbruine ondertoon. De kleur is echter niet altijd een indicatie van herkomst. 

Kleur

In het kleurenspectrum van robijn vallen niet alle roodkleurige korundstenen. In dit spectrum vallen, volgens de meeste gemmologen, medium tot medium donkerroodkleurige tonen. Stenen lichter dan dit worden roze saffieren genoemd. Er is echter geen algemene overeenstemming over waar de grens wordt getrokken tussen robijnen en saffieren.

robijn_vierkant_c0c7fbac-dbc7-4add-a555-48c70fd697b2.png

Myanmar Robijn

De robijnen uit Myanmar worden voor het hoogste getaxeerd ten opzichte van andere robijnen. Deze hebben de begeerde, bijna perfecte kleuring die ook wel duivenbloedrood wordt genoemd. Dit houdt in dat de robijn een lichtpaarsachtig rood met levendige verzadiging en donkere tinten. Daarnaast hebben ze ook een extreem rode fluorescentie. Ze fluoresceren zo sterk dat het effect zelfs in zonlicht te zien is. Thaise robijnen bezitten deze eigenschap meestal niet.

Waarde

De prijs van robijnen kunnen enorm verschillen, afhankelijk van de grootte, kleur, herkomst en behandeling. Grote robijnen kunnen daarnaast ook meer waard zijn dan diamanten van vergelijkbare grootte. Deze zijn ook zeldzamer. Daarnaast hebben kleine robijnen vergeleken met kleine saffieren een hogere waarden. Dit komt doordat kleine saffieren relatief gezien meer voorkomen vergeleken met kleine robijnen. 

Smaragd

Ook smaragd verdient een ere plek tussen de traditionele “Big Four” edelstenen. Sinds de oudheid fascineert deze begeerde groene steen de mens. De elegante groene edelsteen heeft zijn naam te danken aan de Grieken. De naam stamt namelijk af van het Griekse woord “smaragdos”, wat groene steen betekent.

smaragd_1_9a2cbfa5-178c-4e10-91a4-1b7f2ca0cbb8.png

Beril

De smaragd is een onderdeel van de berilfamilie. De Beril staat bekend als “de moeder der edelstenen. Het bezit een hoge variëteit aan edelstenen, waarvan aquamarijn (blauw), heliodoor (geel), bidbiet (rood, morganiet (roze), gosheniet (kleurloos, wit) en smaragd. Smaragd is de enige steen die een onderdeel is van de “Big Four”.

Herkomst

Tot de late middeleeuwen was deze steen uitermate zeldzaam en van hoge waarde. Tot die tijd werden smaragden slechts op twee plaatsen gevonden. Namelijk in de Cleopatra-mijn vlakbij de Rode Zee in Egypte en in het Habachtal, Oostenrijk. Pas in de zestiende eeuw toen de Spanjaarden Zuid-Amerika binnenvielen, werden de beroemde smaragden van Colombia ontdekt. Daarbij kwam in de twintigste eeuw er ook de grote mijn van Zambia bij. Momenteel zijn de meest belangrijke vindplaatsen van smaragd Colombia, Zambia, Pakistan, Afghanistan, Rusland, Zimbabwe en Madagaskar. 

Samenstelling

Smaragd heeft zijn adembenemende groene kleur te danken aan chroom, vanadium en ijzer. Door het verschil in hoeveelheid is er een variëteit in de groene kleur van de edelsteen. De edelsteen moet een medium tot donkere, primaire groene kleur hebben. Een lichtere kleur wordt over het algemeen als groene beril beschouwd.

Waarde factoren

De waarde van een smaragd wordt bepaald op basis van de grootte en de kleur, waarbij de verzadiging en de tint met name de prijs beïnvloeden. Het meest gewenste kleur is lichtblauwachtig groen met een sterke levendige verzadiging en een middeldonkere toon. Zoals bij veel edelstenen stijgt de prijs per karaat van een smaragd van goede kwaliteit snel door de grootte. Met name Colombiaanse smaragden hebben een premiumprijs.